Niet het einde van de wereld

Is onze planeet gedoemd?

Ben jij ook bang voor wat de niet zo verre toekomst ons brengt? Klimaatverandering, PFAS in ons water, plastic soep, te veel water, te weinig water. Is onze schitterende planeet gedoemd te veranderen in een dystopische Mad Max wereld, waar het recht van de sterksten (rijksten) geldt?

Bestaat onze toekomst uit een aarde waar geen plaats meer is voor wilde dieren, bossen en vergezichten? Die angst is onterecht stelt Hannah Ritchie in haar optimistische boek ‘Niet het einde van de wereld‘.

Hannah Ritchie

Hannah is hoofdonderzoeker aan de Universiteit van Oxford. Ze begint haar relaas met het beschrijven van het moment van openbaring dat ze meemaakte toen ze, na zich jarenlang hulpeloos en angstig te hebben gevoeld over de stand van zaken, de Zweedse professor Hans Rosling ontdekte.

Rosling, die in 2017 overleed, was een rasoptimist. Hij probeerde een tegenwicht te bieden tegen het globale doemdenken. Met een bewijs gestaafd betoog toonde hij aan dat de armoede afneemt, de wereldwijde gezondheid verbetert en dat veel van de dingen waarvan we dachten dat ze mis waren met de planeet eigenlijk prima zijn.

Door Rosling geïnspireerd wil Hannah doen voor milieuproblemen wat Rosling deed voor sociale problemen – uitzoomen van de dagelijkse nieuwsberichten, kijken naar de lange termijngegevens om een duidelijker beeld te krijgen van wat er echt aan de hand is, en dat vervolgens uitleggen aan mensen. Ze behandelt in haar boek onder andere luchtvervuiling, klimaatverandering, ontbossing, voedsel, verlies van biodiversiteit, plastic in de oceaan en overbevissing.

Is er hoop voor onze planeet?

Met behulp van statistieken toont ze aan dat onze ecologische voetafdruk – d.w.z. van de rijke westerling – kleiner is dan die van onze grootouders. Ze concludeert ook dat hoogstwaarschijnlijk de piek in landgebruik voor landbouw is gepasseerd of binnenkort zal passeren.  Ze laat zien hoe we meer bossen in het westen hebben dan honderd jaar geleden. De energietransitie die sneller gaat dan verwacht en die hoop geeft.

Kortom, Hannah heeft een  positieve kijk op actuele thema’s als duurzaamheid, klimaatverandering, energietransitie, voedsel, consumptie en natuurbescherming, gebaseerd op feiten en gemeten lange termijn effecten. Het boek is prettig geschreven. De grafieken zijn ook voor een leek begrijpelijk.

Wat kun je als individu doen?

Ze geeft ook aan wat je als individu kunt doen om je ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te maken. Ze scheidt zinnige en minder zinnige dingen. Waarbij de belangrijkste conclusie is dat je alles wat met koeien te maken heeft moet laten staan, dat is geen rundvlees eten en geen zuivelproducten gebruiken.

Het is volgens haar beter voor het milieu om een stukje kip dan yoghurt te eten. Nu eet ik helemaal geen vlees, niet alleen uit milieuoverwegingen, maar vooral ook vanwege het dierenwelzijn en vanwege mijn gezondheid. Maar het laten staan van yoghurt en kaas vind ik dan weer wel een probleem.

Kunnen we de problemen dan negeren?

Betekenen die positieve verhalen dat we kunnen achterover leunen? Nee, daar is Hannah Ritchie heel duidelijk in. We moeten wel degelijk aan de bak. Dat wil zeggen, voornamelijk de gezamenlijke overheden die beleid zullen moeten maken om te zorgen dat de we ook echt de problemen gaan aanpakken.

En hierin is Hannah wel erg optimistisch, zeker als we kijken naar de recente ontwikkelingen in Europa waarbij machtige lobby’s van de agrarische sector en de industrie het beleid beïnvloeden. Kijk alleen maar naar de ambitieuze natuurherstelwet die uiteindelijk alleen in afgezwakte vorm door het parlement kwam (bron).

Omslagpunten (tipping points)

Helaas gaat ze ook niet echt in op omslagpunten – het idee dat er drempels kunnen zijn waarboven we te maken krijgen met abrupte en onomkeerbare klimaatveranderingen.

Sommige van de weerrecords die dit jaar zijn gebroken, hebben zelfs klimaatwetenschappers verrast. We weten eigenlijk niet zeker wat het klimaat op de korte en middelange termijn ons brengt.

Ondertussen, terwijl we wachten op effectief beleid, gaat de vervuiling gewoon door. Ook als de emmer vervuiling minder snel vollopt doordat je de kraan zachter zet, zal hij uiteindelijk overstromen.

De natuur is niet geïnteresseerd in politiek en zal niet gaan afwachten totdat we eindelijk een ei hebben gelegd.

Conclusie

Het boek ‘Niet het einde van de wereld’ moet je zeker lezen als je net als ik de toekomst pikzwart inziet. Hannahs betoog geeft hoop, alleen hoop ik dat het niet teveel hoop is.

Want de boodschap blijft dat we nu moeten doorpakken. Alleen ben ik bang dat het boek aangegrepen wordt door klimaatontkenners, boeren, industriëlen en de mensen die het toch al niet zo belangrijk vinden om de problemen aan te pakken.

Het is verleidelijk voor sceptici om selectief te gaan citeren uit dit boek en dat lijkt me nou juist niet de boodschap die Hannah ons wil meegeven.

Ook interessant