Alkibiades, Ilja en de Grieken

De historische roman Alkibiades

Het boek Alkibiades van Ilja Leonard Pfeijffer is van alles. Een historische roman, een verhaal over de Griekse oudheid, een monoloog van een ijdele narcist, een toekomstige Netflix-serie en een doorwrocht 943 pagina’s tellend boekwerk van feitjes, gestaafd met bijna 200 pagina′s bronvermelding.

Maar het is bovenal een verhaal voor mannen, over mannen, geschreven door een man. De vrouwen, zelfs twee van de drie belangrijkste in het leven van Alkibiades, zijn echtgenote (Hipparete) en zijn moeder, komen er in een aantal bijzinnen vanaf.

Gelukkig las ik op pagina 153 de geruststellende zin:

“Ik sprak zelfs af en toe met mijn vrouw.”

Daarna krijgt Hipparete bij monde van Alkibades, een paar pagina’s het woord waarin ze zelfs een paar verstandige dingen mag zeggen. Helaas gaat ze al snel dood. En met haar overlijden is de rol van de vrouw in dit boek grotendeels uitgespeeld. Oké, niet helemaal. In het laatste deel komt een vrouw aan het woord. Maar zij praat voornamelijk verder over Alkibiades en dat telt niet.

Alkibiades is een mannenboek

Misschien is het niet vreemd, dat Alkibiades een mannenboek is, voor een verhaal dat zich voornamelijk afspeelt in een staat die zich erop voorstaat dat het de eerste democratie is, maar waar dat toch echt alleen gold voor ‘ons soort mannen’. Want vrouwen, slaven en vreemdelingen waren uitgesloten van stemrecht in de Atheense democratie. Terwijl vrouwen zeker een belangrijke rol gespeeld hebben in de (Griekse) geschiedenis, want ook toen waren de 7 zusters al populair. Om nog maar te zwijgen van Pallas Athene, Gaia en Aphrodite. Trouwens lang laat de wraak van het vrouwelijk geslacht niet op zich wachten. Een misdaad tegen de godinnen (pag. 252) betekent de doodstraf voor Alkibiades. Dat belet hem overigens niet om nog ruim vierhonderd pagina’s verder te leven.

Maar het gebrek aan vrouwelijk perspectief is niet de enige reden dat dit boek een mannenboek is. Testosteron gedreven machtswellust is er in overvloed. Terwijl een vleugje oxytocine, het knuffelhormoon, het leven zoveel mooier maakt. Bovendien mist de monoloog van Alkibiades emotie. Waarschijnlijk is een dergelijk vlak innerlijk leven typisch voor een narcistische man als onze held.

Terwijl gevoel, dat is nou eenmaal iets waar vrouwen veel mee bezig zijn. Ik weet het, ik generaliseer, maar toch. Zet een paar vriendinnen bij elkaar en negen van de tien keer gaat het over relaties, gevoelens en andere problemen. Die kwesties hebben dan meestal niets met oorlog voeren te maken, althans niet in de letterlijke betekenis van het woord.

In het boek daarentegen zijn het tromgeroffel van de aankomende veldslagen, afgewisseld met Machiavellistische machtspelletjes de hoofdthema’s. Feit en fictie wisselen elkaar af. Waarbij de feiten gebaseerd zijn op bronnen en fictie, op de nogal monomane gedachtegang van Alkibiades.

Feit of fictie in de Griekse Oudheid?

Dat neemt niet weg, dat ondanks dat dit een mannenboek is, de inhoud fascinerend is. Aangezien ik geen Grieks heb gehad op de middelbare school is dit voor mij een stoomcursus Griekse oudheid. Het verhaal speelt zich namelijk af aan het einde van de vijfde eeuw voor Christus.

Zo leer je al lezenderwijs van alles over de filosofie van Socrates, de staatsvormen in de oudheid en de cyclus van autocratie, oligarchie tot democratie. Verder weet ik nu wat een schervengericht is, zo’n typisch woord wat bekend klinkt maar waar ik de herkomst niet van wist.

En de Spartaanse ideologie lijkt een voorloper van een monarchistische vorm van communisme. Ik weet het, een contradictio in terminis, maar in deze communistische heilstaat, onder leiding van een koning, is persoonlijk eigendom taboe en de staat allemachtig. Sparta wordt hier neergezet als tegenhanger van het hedonistische democratische Athene.

Andere feitjes verbazen me, zo blijken bijvoorbeeld de Grieken uit de oudheid al satijnen beddengoed (pagina 145) te gebruiken en rashonden (150) te houden.

Een marketing triomf

Dit boek is dus van alles. Wat ik nog niet genoemd heb is dat het een triomf der marketing is. Binnen twee weken zijn 50.000 exemplaren (!) van de eerste druk uitverkocht. Dit kan niet door mond-tot-mond reclame zijn gegaan. Want er zullen niet veel mensen zijn die binnen twee weken het dikke boek uit hebben en dit daarna aangeraden hebben aan hun vrienden en familie.

Nee, dit is slimme marketing, waarbij de schrijver en zijn uitgever een hype gecreëerd hebben met een website, een promotietoer door Nederland en België, een snoepreisje voor het recenserende journaille, het gebruik van social media en minicolleges van de auteur. Ilja verzorgt de minicolleges vanuit zijn paleisje in Genua. Alleen al voor het interieur (Chesterfields, een gouden troon, ingelegde houten tafel) zou je moeten kijken.

Ik heb de colleges trouwens pas na het lezen van het boek gekeken, want de materie is in eerste instantie tamelijk taai voor oningewijden, zoals ik. Bovendien worden begrippen zoals satraap, agora en archon bekend verondersteld. Dat is ook de reden dat dit boek geen pageturner is. Dit verhaal moet je in behapbare stukken lezen en dan even wegleggen om bij te komen van alle veldslagen, manipulaties en verwijzingen naar ‘onuitspreekbare Griekse naam‘, zoon van – andere onuitspreekbare Griekse naam -.

Ook ik ben gevallen voor de hype. Zelfs in die mate, dat ik bereid was tweehonderd kilometer te rijden om Ilja te zien spreken in Nijmegen. Ik ben dan ook fan van de schrijver en nu zelfs de gelukkige bezitter van een gesigneerde versie van een eerste druk van het boek. En ja, het was de moeite waard.Alleen al om de prachtige kaft verdient het boek een plaatsje in je boekenkast. En om eerlijk te zijn, vermoed ik dat dit plekje in veel woningen onberoerd blijft. Want het is een dikke pil. Dat geeft niets, want zoals Ilja zelf al aangaf tijdens de boekpresentatie, de toekomstige Netflix-serie gebaseerd op dit boek schrijft zichzelf. Dus mocht het je niet lukken om het boek te lezen, even afwachten en dan kun je het verhaal op je gemak op de beeldbuis bekijken.

En als ik er wat over te zeggen heb, graag met Harry Styles in de hoofdrol.